Bí thư Hà Nội: “Cơ quan chống tham nhũng độc lập khó khả thi”

Đề xuất này được nhiều đại biểu Quốc hội nêu ra trong những phiên thảo luận về tình hình tội phạm và kết quả phòng chống tham nhũng năm 2012, thảo luận về dự thảo luật phòng chống tham nhũng sửa đổi trong kỳ họp lần này. Đó là những phiên thảo luận làm "nóng ran" nghị trường trong suốt tuần trước.

Gần nhất, phiên thảo luật về dự luật này vào chiều 3/11, tại đoàn đại biểu Quốc hội Hà Nội mà Bí thư Phạm Quang Nghị là thành viên, nữ đại biểu Bùi Thị An nhiều lần nhấn mạnh đề nghị xây dựng ủy ban chống tham nhũng độc lập. Mục đích của việc này là để cán bộ, nhân sự của cơ quan này không bị lệ thuộc bất cứ điều gì, bất cứ ai trong quá trình đấu tranh với tội phạm tham nhũng. Theo đó, cơ quan này cũng được giao những thẩm quyền, cơ chế đặc biệt để có thể phát hiện, bí mật điều tra và nhanh chóng xử lý bất cứ hành vi nào có dấu hiệu tham nhũng.

Đồng thời, những người làm công tác phòng chống tham nhũng thuộc UB này được bảo đảm thu nhập đủ sống, để không phải lo toan về sinh hoạt, có thể dành toàn tâm toàn ý cho công việc cũng như giảm thiểu khả năng bị mua chuộc, tác động.

“Chúng ta đang có cả một bộ máy đồng bộ nhiều cơ quan phối kết hợp với nhau mà làm còn khó nữa là độc lập” - Bí thư Hà Nội nhận định.

Kết quả tập hợp ý kiến đại biểu ở tất cả các tổ trong phiên thảo luận chiều ngày 3/11 đó cũng cho thấy còn có không ít ý kiến trái chiều về đề xuất lập cơ quan chuyên trách phòng chống tham nhũng.

Cụ thể, có 10 ý kiến ở 7 tổ thảo luận đã đưa ra đề nghị thành lập cơ quan chuyên trách phòng, chống tham nhũng thuộc Quốc hội. Một số ý kiến khác đề nghị thành lập UB giám sát về phòng, chống tham nhũng trực thuộc Quốc hội do Chủ tịch Quốc hội đứng đầu hoặc thành lập cơ quan chuyên trách điều tra độc lập thuộc Quốc hội. 4 ý kiến ở 3 tổ đề nghị thành lập UB lâm thời của Quốc hội để điều tra các vụ việc tham nhũng.

Bản tập hợp ý kiến cũng cho biết một số đại biểu đề nghị thành lập cơ quan chuyên trách điều tra độc lập thuộc Chủ tịch nước, hoặc thành lập cơ quan chuyên trách phòng, chống tham nhũng trực thuộc Bộ Quốc phòng.

Tuy nhiên cũng không ít đại biểu không tán thành việc thành lập cơ quan chuyên trách trực thuộc Quốc hội nhưng cũng kiến nghị giao thêm quyền cho các cơ quan chuyên trách của Thanh tra Chính phủ, Bộ Công an và Viện kiểm sát.

Bên cạnh vấn đề này, nhiều đại biểu cũng kiến nghị tăng cường các biện pháp bảo vệ người đấu tranh, tố cáo tham nhũng.

Vẫn là đại biểu Bùi Thị An của đoàn Hà Nội, đã đặt vấn đề, hiện cơ chế bảo vệ người phát hiện, tố cáo tham nhũng chưa rõ ràng khiến người dân e ngại trong khi đại đa số việc phát hiện tham nhũng là do báo chí, người dân, còn lại các cơ quan đoàn thể, cấp ủy phát hiện rất ít. Thực tế, người dân chỉ khi tin cán bộ mới nói việc phát hiện của mình vì họ cho rằng cách tiếp nhận thông tin hiện nay chưa minh bạch.

Trước đó, Phó Chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga cũng đề xuất quy định việc miễn trách nhiệm hình sự với người đưa hối lộ khi tố cáo hành vi nhận hối lộ của quan chức để tránh nghịch lý, khi tố cáo người cán bộ tham nhũng đó cũng là tự đưa mình vào vòng lao lý trong khi thực tế không ai tự nhiên phải hối lộ nếu không bị nhũng nhiễu, gây khó dễ.

Bí thư Phạm Quang Nghị cũng xác nhận, muốn chống tham nhũng mà lại không bảo vệ được người tố cáo thì kết quả sẽ bị hạn chế rất nhiều vì người ta sợ, sẽ không dám tố cáo. Vậy nên dự án luật phải làm sao tìm ra được những cơ chế thực sự có hiệu lực để người tố cáo hoàn toàn yên tâm là hoàn toàn được pháp luật bảo vệ.

Với câu hỏi về nguyên nhân khiến thời gian vừa qua công tác bảo vệ người tố cáo chưa đạt được yêu cầu, Bí thư Hà Nội cho rằng, cả cơ sở về mặt luật pháp cũng như thực tiễn hiện tại đều chưa đủ để bảo vệ người tố cáo. Vậy nên rất nhiều người còn lo ngại, chưa yên tâm khi quyết định tố cáo hành vi tham nhũng dù có thể là họ biết việc.

“Hơn nữa, suy nghĩ một cách trực tiếp thì lợi thế đôi khi không thuộc về người tố cáo vì người bị tố cáo có thể do quyền lực, do những mối quan hệ xã hội có nhiều khả năng ngăn chặn người tố cáo, phanh phui sự việc liên quan đến bản thân” – ông Nghị nói.

Tuy nhiên, theo Bí thư thành ủy Hà Nội, nội dung tố cáo cũng chỉ là một kênh thông tin, còn phải điều tra, kết luận, đánh giá nhiều vấn đề trước khi “quy tội” cán bộ có hành vi tham nhũng. Nhưng dù sao, ông Nghị vẫn ghi nhận, đấy là một khâu rất quan trọng.

Ông Nghị nhấn mạnh thêm quan điểm, đã là luật thì phải ngăn chặn những trường hợp định lợi dụng pháp luật vì luật cứ rất dễ dãi trong việc khuyến khích tố cáo mà không có điều khoản để xử lý người cố tình lợi dụng điều này thì nhiều người có khả năng bị oan.

P.Thảo